Ja, Eurovisie draait om aankleding, lichtshows, pakkende nummers, dans en zuivere zang, maar je zou haast vergeten dat het natuurlijk begon als een liedjesfestijn. Eurostory maakt inmiddels jaarlijks de tekstuele balans op. Waar gaan de nummers in 2018 over? Welke themata overheersen? Welke teksten springen eruit, welke deprimeren?

Onderwerpen-top-drie
Goed, een deel is voorspelbaar. Als je kijkt naar de onderwerpskeuze, dan is er de afgelopen jaren (oké, decennia) weinig verandering. Op de eerste plaats staat met afstand de liefde in al haar facetten, op een bescheiden tweede een boodschap vol hoop (er komt vrede, houd op met vechten, jeej pacifisme) en op een verre derde plek de oorlog.

Liefde in Armenië
Ook dit jaar is de liefde het favoriete onderwerp: maar liefst 21 van de 43 inzendingen behandelde de zaken van het hart. Ik ga er overigens voor het gemak even vanuit dat de inzending van Armenië, Qami, daar ook over handelt. Het punt met Armenië is echter dat veel van hun inzendingen ook verkapt over de genocide van 1915 kunnen gaan. Volgens de regels van Eurovisie mag er geen expliciete politieke boodschap ten tonele worden gebracht, en de Armenen proberen daar altijd wel een beetje mee te smokkelen. Hun inzending van 2015 heette bijvoorbeeld aanvankelijk Don’t deny, maar daar kwam protest van Turkije op (wat ook niet hielp was dat de clip vol zat met foto’s van familieleden die in 1915 waren verdwenen), waardoor ze de titel veranderden in het wat onschuldiger Face the shadow. Ook ‘de tekst van hun inzending van 2018, Qami, kan verschillende dingen betekenen. Regels als ‘Wind, wind/Where to have you taken my warm memories? kunnen wijzen op het missen van een geliefde, maar ook op het bewenen van verdwenen familie.

Liefde elders
Dat gezegd hebbende gaat nog steeds een grof deel van de inzendingen dit jaar over de liefde in al haar verschijningsvormen. Over prille verliefdheid, zoals de mierzoete Spaanse inzending Tu canción (‘Jouw lied’) die teksten bevat als ‘Ik had nooit gedacht/dat je echt de maan kon bereiken/ je zet alles op zijn kop/ als je mijn voorhoofd kust…het is alsof ik voor het eerst dans’, tot het verdriet door je aanbedene te worden gefriendzoned, zoals in Letlands inzending Funny Girl: ‘What was I thinking?
I’m just the funny girl to you.’ Het Ierse Together handelt over knalhard liefdesverdriet, wanneer Ryan O’Shaughnessy opent met: ‘We were drifting like two icebergs out on the ocean/ I was doing all I could to keep you close.’

Hoop
Ook de nummer twee van de onderwerpen-top-drie is dezelfde als de voorgaande jaren. Op nummer twee staat de Hoopvolle Boodschap. Zeven inzendingen draaien om volhouden: even tanden op elkaar en we komen we er wel. Servië droomt in Nova deca  (‘Nieuwe kinderen’) van een nieuwe generatie die niet de neiging heeft er meteen op los te slaan, de Russische Julia Samoylova brengt met I won’t break een nummer over je gevoelens de baas zijn. Het Sloveense Hvala, ne! dat vrij vertaald zoiets betekent als ‘nee bedankt’ (altijd handig om te weten op vakantie) draait om het niet klakkeloos aannemen van wat anderen zeggen.

Oorlog en vrede
Er is dit jaar geen echt duidelijk omlijnde derde plek: twee inzendingen gaan over oorlog, drie over je niet gek laten maken door de maffe tijden en drie over hoe belangrijk het is om gewoon aardig tegen elkaar te doen. Het zijn al met al typische Eurovisie-onderwerpen. In 2016 toonden presentatoren Måns Zelmerløw en Petra Mede tijdens de finale in Stockholm al de basisingrediënten van een Eurovisiehit: de tekst moet vooral bestaan uit ‘Love peace peace love’.

Andere boeg
Gelukkig zijn er dit jaar voldoende inzendingen die het over een andere boeg gooien. Neem het charmante That’s how you write a song uit Noorwegen, dat gaat over, nou ja, hoe je een liedje schrijft, Waylons Americana-lappendeken Outlaw in ‘em, over hoe iedereen diep vanbinnen ook een Waylon is, en de Poolse inzending Light me up, dat niet gaat over zelfimmolatie maar handelt over een wat knullig geformuleerde existentiële crisis: ‘I wanna feel alive/ when I’m running through my life’.

Vader en vluchtelingen
Enkele inzendingen springen er echt uit. Allereerst het ontroerende Duitse You let me walk alone, over het missen van een geliefde vader: ‘I tried my best and I came so far/ But you will never know/ ‘Cause you let me walk this road alone.’ De Franse inzending Mercy gaat over bootvluchtelingen. De tekst is in al haar eenvoud aangrijpend: ‘Ik werd vanochtend geboren/ ik heet Mercy/ midden op zee, tussen twee landen, Mercy…ik ben al die kinderen/ die werden meegenomen door de zee/ ik zal honderdduizend jaar leven.’

Verharding en #metoo
De Zwitserse inzending Stones is lovenswaardig vanwege de rauwheid waarmee de hedendaagse verharding en de westerse onverschilligheid worden neergeknuppeld: ‘All saying that life’s hard/ Don’t want it in our backyard… We’re so afraid, we fire away.’ En godzijdank durfde een land het aan om met een inzending te komen die geïnspireerd werd door #metoo (seksisme wordt niet vaak genoeg aangekaart op het festival): Israël. In Toy bezingt Netta Barzilai de objectificatie van het vrouwenlijf: ‘The Barbie got something to say’ en dat de vrouw voor zichzelf mag opkomen: ‘I’m not your toy/you stupid boy’.

Het niveau?
Tot zo ver de onderwerpen. Wat was het niveau van de teksten dit jaar? Laten we beginnen met het goede nieuws: een aantal schrijvers heeft de moeite genomen om emoties met iets meer dan het weer te vergelijken. Neem Oostenrijk: ‘I think your words have been my bible’ of Azerbeidjan: ‘I cross my heart, I tear down the firewalls’. Mijn dichtershart ging sneller kloppen door enkele prachtige regels uit Inje (‘Rijp/Vorst’) van Montenegro: ‘Het dekbed probeert mijn lijf tevergeefs op te warmen/ mijn ziel tocht.’ Wauw!

De cliché’s
Dit soort originele zinnen zijn helaas slechts uitzonderingen bij Eurovisie 2018. Net zoals in alle voorgaande jaren zien we vooral zon, zee en lucht –metaforen, het gevoel wordt zoals eigenlijk elk jaar bezongen aan de hand van meteorologische verschijnselen, er zijn gemeenplaatsen als dromen die uit moeten komen en wanneer iemand voor zichzelf opkomt zijn er altijd de spreekwoordelijke muren die omvallen.

Italië
Vooral in de pro-vredesteksten vinden we een aantal enorm holle fraseringen. Een verdrietig voorbeeld hiervan is Italië’s Non mi avete fatto niente (‘Je hebt me niets aangedaan’). Er zitten prachtige, Eurostory-awardwaardige observaties in als: ‘Sommigen slaan een kruis/ anderen bidden op tapijten/ Kerken en moskeeën/ imams en priesters/ verschillende ingangen voor hetzelfde huis,’ er wordt gerefereerd aan 9/11 en overige aanslagen: ‘Wolkenkrabbers zullen instorten/ en de metro ook/ muren vol conflict worden opgetrokken voor brood’, maar dan volgt er een dooddoener die de rest van de krachtige tekst meteen tenietdoet: ‘Maar tussen alle terreur door/ zal de wereld weer overeind komen/ door de glimlach van een kind.’ Kom op. Die man heette André Hazes en is al jaren dood. Het is bijna net zo’n dooddoener als deze regels van IJslands Our choice: ‘In every single language/ There’s a word for love and for blame/ Different voices, cultures, and people, and places/ Inside we’re all the same.’ Risicoloze opmerkingen waardoor je Deckwitz meteen in de r.e.m.-slaap zit.

Maar dan Tsjechië
Gelukkig zit er tussen het voorspelbare af en toe een vuurwerkbom van inventiviteit. Eén tekst blijft van begin tot eind verrassend: het Tsjechische Lie to me van Mikolas Josef. Mik rapt, zing, scat een belofte: zijn meisje mag hem blijven bedonderen, want ze is lekker. ‘By the way she moved, got me making a puddle’. Het is grappig, speels, bekt als een malle en is bovendien heerlijk dubbelzinnig: ‘Mom I’m feeling home already but steady/Plenty mother***ers wanna eat my spaghetti’. Je vergeeft hem zelfs een pleonasme: ‘I know you ‘bop-whop-a-lu bop’ on his wood bamboo.’ De metaforen zijn goed gevonden, zelfs al vliegen ze hier en daar uit de bocht: ergens zingt hij ‘you look so good, set my camel in the mood’. Ja.  In de clip barst hij dan zelf ook in lachen uit. Punt is dat het speels is, met klanken en ritme jongleert. Dit nummer toont dat je in een Eurovisietekst echt geen Shakespeare hoeft na te bootsen, dat het al genoeg is om lol te hebben in taal en betekenis en daar je toehoorder mee te verrassen. Kleine moeite, douze points.