Nu het Eurovisie Songfestival 2016 gestreken en al bijna weer opgevouwen is kunnen we – vooruitkijkend naar volgend jaar – een aantal conclusies trekken.

1.
De puntentelling van deze editie heeft het festival voorgoed veranderd.

Na jaren van traditiebewaking verfristen de organisatoren het systeem van de puntentelling. De score werd altijd al voor de helft bepaald door de vakjury’s en voor de helft door de stemmende mensen thuis. Maar in plaats van die voorkeuren samen te voegen werden ze nu apart aangekondigd.
Bij de vakjury’s ging dat nog per land – al mocht de aankondiger alleen nog maar de twaalf punten oplezen (dit versnelde het proces aanzienlijk), maar nieuw was dat nu punten van de Televoters apart werden opgelezen. Die punten werden samengesteld uit de opgetelde toptienen van alle tweeënveertig landen.  Zo hadden alle Europese televoters samen dus evenveel punten te vergeven als de vakjury’s.
De televotingpunten werden van het laagste land naar het hoogste land aangekondigd. Conclusie: dat was zowel heel triest voor de minst populaire artiest (nul punten van heel Europa voor Tsjechië) alsook ongelooflijk spannend, want de avond eindigde in een thriller, waarin niet de voorkeur van de vakjury’s (Australië) won, en ook niet de voorkeur van de mensen thuis (Rusland), maar het land dat in beide zuilen op twee belandde: Oekraïne.
Dat het zo spannend was is een beloning van de moed die de beslissers hadden om opwinding boven gewoonte te stellen, en – voorspelling – dit nieuwe systeem zal voorlopig niet meer teruggedraaid worden.

2.
Politiek is een onderdeel van Eurovisie. Eh… klopt dat?

In de nazucht van de teleurstelling twitterde menigeen dat het festival te politiek is geworden omdat Oekraïne – een geteisterd land – dit jaar gewonnen heeft. Maar klopt die vaststelling?
Eh… niet als je zegt: ‘Europa heeft politiek correct gekozen’, want let op: Oekraïne was niet de nummer één van de televoters. Dat was Rusland. Een juiste conclusie zou dus zijn: Europa heeft politiek incorrect gekozen. Nog juister zou zijn: Europa heeft zowel correct als incorrect gekozen. En het meest juist is waarschijnlijk: Europa is verdeeld, en koos dus gewoon voor het lied dat het meest aanspraak.
Bij de vakjury’s eindigde Rusland op een vijfde plek, na Australië, Oekraïne, Frankrijk en Malta. Of bij de overweging van de individuele juryleden geopolitieke overwegingen een rol hebben gespeeld is niet na te gaan, maar vijfde is nog altijd een goede score, en je zou kunnen betogen dat wanneer je puur de kwaliteit van de composities beziet (en vakjuryleden plegen enigszins door de act die een land brengt heen te kijken) in elk geval Australië (moderner) en Oekraïne (origineler) boven Rusland te stellen zijn. Ook hier is dus geen hard bewijs te leveren voor een (te) grote politieke inbreng.

3.
Het enige echt ernstige lied won – houdt Europa dus vooral van ernst, in deze tijd?

Behalve Servië, dat een lied over misbruik binnen het huwelijk bracht, was Oekraïne het enige land dat een werkelijk serieus onderwerp bezong. Een historisch gegeven met een schurend-hedendaagse component: de deportatie van Krim-Tataren in 1944, maar, benadrukte zangeres Jamala meerdere keren, ‘het gebeurt ook nu, tijdens dit festival zelfs, het is aan de orde van de dag’. Zoals we hierboven al betoogden: als we Rusland als schurk zien en Oekraïne als onderdrukte, dan stemde Europa zowel voor als tegen de kwaaddoeners. Er valt dus veel te zeggen voor de conclusie dat we vooral gekozen hebben voor een lied dat afweek. Ook de intensiteit waarmee Jamala haar lied bracht (ook al ging dat velen te ver en werd het te pathetisch) viel op. Je kon – of je er nu van onder de indruk raakte of het verafschuwde – niet om haar heen. Dat hebben, in het verleden, vrijwel alle winnaars gemeen: zodra je ze hoort weet je dat je er iets mee moet. Je schouders erover ophalen kan niet. En dat is misschien de grootste boodschap van de winst van Jamala voor toekomstige deelnemers: wees eigenzinnig. Steek je nek uit. Het is ook precies wat landen als het Verenigd Koninkrijk en Ierland de laatste jaren keer op keer achteraan doet belanden: er worden deuntjes ingestuurd in plaats van songs. Best aardig, maar lalala en achja.

4.
Douwe Bob heeft een goed resultaat behaald.

Natuurlijk hadden we hem graag zien winnen. Maar elfde worden in een speelveld van tweeënveertig deelnemers staat rekenkundig gelijk aan vierde of vijfde worden in de jaren zeventig en tachtig – toen er maar zo’n achttien deelnemers waren. Daarbij heeft Douwe Bob ernstige pech gehad dat hij eerst een plek in de eerste helft van de finale lootte en daarna op zo’n ongunstige plek in de startvolgorde werd geplaatst. We schreven er hier al over. Commentator Cornald Maas heeft gelijk toen hij na afloop zei dat Douwe Bob bij een gunstiger startplek waarschijnlijk zevende of achtste was geworden. Maar ook de elfde plek is prima. Vergelijkbaar namelijk met Anouks prestatie, die negende werd. Zij veranderde Eurovisie voor Nederland, de Common Linnets glorificeerden dat, en Douwe Bob heeft ervoor gezorgd dat we de juiste weg blijven belopen, dus: niet die van de deuntjes, maar die van de eigenzinnige artiesten. Voorspelling: volgend jaar gaan we opnieuw naar de finale en eindigen we opnieuw hoog. Want niet alleen Douwe Bob was op de goede weg dit jaar, maar – getuige de perfecte promotie in de Eurovisieweken en getuige de sterke podiumact – ook de AvroTros is op de goede weg.

5.
Het festival heeft gekozen voor professionalisering én voor zelfrelativering.

Met de toon die de Zweedse omroep boven het hele festival uit liet klinken werd bewezen dat Eurovisie baat heeft bij een mix van mild-glimlachend en serieus-ambitieus. Want aan de ene kant was deze editie een tour de force (met de eerder al genoemde verandering van de puntentelling, maar ook met het binnenhalen van wereldartiest Justin Timberlake) en aan de andere kant stonden presentatoren Petra Mede en Måns Zelmerlöw model voor hoe het voortaan moet: geen verplichte flauwigheid meer, maar zelfspot en luchtigheid. In combinatie met een zeer grote professionaliteit. Petra en Måns zijn vrijwel niet op fouten te betrappen geweest. Ze legden het camp-aspect naast zich neer, maar met opmerkingen als ‘de puntentelling gaat drie tot acht uur duren’ en ‘Eurovisiefans zijn zo respectvol, ze raken me met geen vinger aan, was dat bij jou ook zo, Måns?’ lieten de Zweden zien dat ze op de Iron Throne van Eurovisie zitten: ze beheersen niet alleen alle aspecten, ze kunnen er ook een speels-glinsterend doekje overheen halen. Maar ook: er werd een conferentie gehouden over de rol van Eurovisie in een veranderende Europese samenleving, en met intervalacts en statements werd die rol benadrukt: ‘This night we set any differences we might have aside.’ Maar ook hield Måns een kort pleidooi voor verdraagzaamheid en diversiteit.

6.
Er is geen aanslag gepleegd.

Ondanks serieuze dreigingsberichten is alles goed verlopen. De security was hoog, iedereen werd voortdurend grondig gefouilleerd en alle tassen werden meerdere keren ingezien, maar de beveiligers waren geïnstrueerd om dat zo vriendelijk mogelijk te doen. En dus begroetten de mensen in de gele hesjes je voortdurend met ‘Hei!’ en lieten ze je na de controle weer gaan met ‘Have fun!’. En we zijn allemaal weer veilig teruggekeerd. In jaren van terrorisme is dat zeer verheugend. Hoe een en ander volgend jaar moet, in een tumultueuzere natie, weten we pas over een tijdje. Misschien zal Oekraïne de festivalorganisatie wel aan een ander land afstaan, wie zal het zeggen? Maar in elk geval: er kómt een volgend festival. Dat was in het geval van een aanslag nog maar de vraag geweest.

7.
En Eurostory?

Wij, Zeno, Ellen, Dave en Edward, kijken blij terug. Niet alleen mochten we de Eurostory Award aan Jamala uitreiken (en werd het filmpje dat de Oekraïners hiervan maakten vervolgens 50.000 keer bekeken), niet alleen wisten jullie, bezoekers, onze site goed te vinden, maar ook op persoonlijk vlak hebben we een heel, heel goede week gehad, en een heel, heel fijne Eurostory-schrijftijd, van 1 februari tot aan nu. We sluiten nog niet meteen volledig, want er komen nog wat bijdragen deze week, maar nu al willen we jullie bedanken voor het meelezen en het delen – en verklaren we hierbij opgetogen dat de kans dat we er volgend jaar weer zijn (met aanpassingen en verbeteringen) onze-et-demi op douze points is.